back on track

Ooit had ik een compagnon. Ongeveer 2 levens geleden handelde ik in boeken en samen met Henstra had ik een winkel (Valeton & Henstra). Meestal zat Henstra nurks achter de kassa Javaanse Jongens te roken en was hij een somberend uithangbord van het bedrijf. ‘s Avond kwam hij meer tot leven, met een glas in de hand verruilde de dominee zijn territorium en werd hij filosoof wat hem niet minder dogmatisch maakte en zeker niet milder over hen die andere waarden en normen hadden.
De afgelopen weken dacht ik een aantal keer over Henstra na en met name over zijn stelling: ‘Ga nooit terug naar waar je vandaan komt’.

Jarenlang heb ik bij verhuizingen, carriere switches en andere life changing events gedacht aan de wijze woorden van wijlen Henstra. Zijn woorden waren de legitimering een dwaze angst in cirkels te bewegen; ik zette alleen stappen vooruit, dwangmatig om te blijven bewegen. Met gepaste regelmaat vergat ik daarbij mijn straatje schoon te vegen en te lang bij ‘het vorige’ te blijven stilstaan; nee, bewogen moet er…vooruit, met op de banier de woorden van Henstra.

Dat is nu anders geworden, althans op één front. Afgelopen najaar kreeg ik het verzoek na te willen denken over een baan in Kenia. Mijn eerste reactie was: ‘Nou nee, ben blij dat ik daar weg ben.’ Een paar weken later werd mij gevraagd er toch nog eens extra over na te denken en ik besprak ‘t met N. Na een korte en lichte aarzeling zei ze, met twee knuisten in de lucht: “Doen!”

Toen ik aan het eind van mijn eerste 2 jaar in Kenia overbodig werd bij de firma waar ik voor werkte vroeg ik me af wat ik zou gaan doen. Blijven of vertrekken. Ik had ooit bedacht een jaar of 5 in Nairobi te gaan wonen en gevoelsmatig zat mijn tijd er nog niet op. Maar sullig blijven hangen was geen goede optie en mijn plezierige appartement was te duur om aan te houden. Juist in de tijd kwamen Bertil en Adina in Nairobi wonen. Bertil ging voor een Nederlands mediabedrijf de vestiging in Nairobi opzetten. Zij zochten een huis en waren met 2 koffers aangekomen en ik had een appartement dat redelijk ingericht was; stoelen tafels bedden borden glazen messen ijskast fornuis handdoeken lakens. Alles was er en was redelijk nieuw. Zij namen huis en spullen over.
In de afgelopen twee jaar heeft Bertil hard gewerkt en heeft van een klein obscuur mediabedrijfje aan de rand van een verre slum in Nairobi een serieus bedrijf gemaakt met een lekker kantoor net naast het business district. Maar na twee jaar was zij tijd op. Bertil en Adina gingen terug naar Amsterdam en ze zochten een opvolger voor zijn werk.

In de afgelopen 4 jaar woonde ik er eerst 2 continu in Kenia, de laatste 2 jaar was ik er veel. Ik woonde in Berlijn, Amsterdam maar had ook een schuilhut bij lieve vrienden in Nairobi. In februari 2013 vond ik het welletjes met dat nomadische gedoe en besloot me weer in Amsterdam te vestigen. Dat ik de amsterdamse N had leren kennen versnelde mijn beslissing. Ik werkte daar met vrolijke zin aan een hand vol projecten en het zal geen toeval geweest zijn dat een aantal van die projecten in Kenia plaatsvonden. Ik vond dat een goede deal. Ik kon zo mijn Oost-Afrikaanse expertise te gelde maken en toch in Amsterdam wonen. Iedere keer als ik in Nairobi was kwam ik Bertil wel ergens tegen, in een café, op een borrel, of we dronken koffie samen.

In juli polste hij mij om zijn baan over te nemen, in september opnieuw. In oktober had ik gesprekken met de baas in Amsterdam en in november was ik op proef in Kenia aan het werk. Op 1 januari, 4 dagen geleden, vloog ik hier naartoe met 2 grote koffers Eind januari komt N. ook deze kant op. Van Bertil en Adina kon ik ook ‘mijn’ appartement weer terugnemen. Met mijn stoelen, tafels, laken en handdoeken.
De planten op het terras zijn groter geworden en er staat ineens een giraffe in huis, maar verder lijkt het alsof ik 2 jaar lang mijn ogen heb dichtgehouden, ze nu weer geopend heb en naadloos in dit leven terugkeer.

Henstra zei nooit terug te keren waar je vandaan komt en dit afgelopen weekend lijkt verdomd veel op weekenden die ik eerder had: Een heel rustige zondagochtend op het terras met koffie en een wevervogeltje die de nectar van een hybiscus opzuigt. Het is verzengend warm. Straks even naar een gym, dan naar het maandelijkse ‘blankets and wine’ festival, eten bij Stijn en dan redelijk vroeg naar bed.

Vanaf eind januari is het anders, dan komt N hier heen en woon ik officieel samen. Zij zal er voor zorgen dat deze tour in Nairobi heel anders wordt dan alle vorige rondes.
Morgen naar kantoor, en ook daar is het anders dan ooit tevoren. Het werk is anders dan wat ik ooit deed. Dat is ook iets heel erg nieuws (en dat is ook nog heel erg spannend en dus heel erg leuk).

Hoewel ik naadloos het vorige leven inschuif in het appartement en het ritme, is het toch wel radicaal verschillend. De sterren staan anders.
Zou Henstra het gehad hebben over een fysieke plaats of over een mentale plek?

Waarheid, geklooi, kunst en hobbyisme

Voor een productiemaatschappij ben ik bezig een documentaire te researchen over ‘de waarheid’. Voornamelijk over de waarheid op het internet en de veranderende omstandigheden omdat iedereen verschillende identiteiten kan aannemen en dan zelfs met weer een andere identiteit zichzelf kan tegenspreken. het is een fijn onderwerp, nogal weerbarstig ook. Hoe meer informatie er is hoe diffuser de waarheid wordt terwijl een duidelijke concrete en in basalt uitgehouwen waarheid de ruggengraat is van ons systeem. De waarheid is een hulpmiddel bij het beoordelen van goed en slecht.l
Het vinden van de Waarheid, is de taak van de journalisten, de rechters en de moeders (en hoeders) van onze cultuur. Het streven naar de Waarheid is de onderlegger van de manier waarop wij met elkaar omgaan.

Toen ik ooit in Azie woonde werd ik er gek van dat nooit iets echt duidelijk was; alles was op los zand gebaseerd, afspraken waren vloeibaar en vaag. Totdat ik er achter kwam dat de waarheid daar niet zo belangrijk is, maar dat het gaat om de interpretatie van de waarheid.
Ik zit nu in Afrika en dat zit er een beetje tussen is. Het koloniale systeem heeft een duidelijk juridisch bewustzijn gecreëerd. Dat is een richtlijn die overigens door corruptie weer geen cent waard is.

Afgelopen dagen las en hoorde ik een aantal interviews met Europese kunstenaars, muzikanten en schrijvers. Op een éen of andere manier ging dat steeds over echtheid. Echtheid is net zo’n vaag begrip als de waarheid. Wanneer wordt iets kunst, wat is de scheidslijn tussen hobbyisme en Grote Kunst.
Afgelopen week was ik naar een pianoconcert en de pianist, geen professional, had nogal hoog gegrepen. Alle lof voor zijn ambitie. Hij deed een pianoconcert van Rachmaninov en hij ramde in een sneltreinvaart alle noten er uit, het orkest sukkelde achter hem aan. Mijn vriend H merkte fijntjes op: “Hij speelde wel alle noten, maar vergat er muziek van te maken”. De spijker op z’n kop. Vandaag ben ik naar een galerie geweest, een nieuwe plek in Nairobi. Al die nieuwe appartementen voor de hogere middenklasse moeten behangen worden met kunst. Een groeimarkt. De Kenianen die daar rond liepen vonden het allemaal prachtig en de werken werden fiks verkocht. Ik vond het allemaal tenenkrommend. Het waren plaatjes van landschapjes en mensen door de oogharen gezien. Er was geen visie, geen bericht, geen mogelijkheid voor interpretatie. Het was ‘schön gepinselt” meer het werd maar geen kunst.

Ik ben opgegroeid met musea, concertzalen, galeries en een platencollectie. Door het internet en de duizenden sites die over moderne kunst gaan, kan je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen en vrijelijk lekker plaatjes kijken. Met een bescheiden CD collectie en Spotify kan je de beste uitvoeringen altijd overal horen. Na het Rachmaninov concert heb ik ‘even’ drie maestro’s gehoord die hetzelfde stuk speelden. Het verschil tussen ‘noten spelen’ en ‘muziek maken’ was evident. Na de tentoonstelling ben ik gaan browsen en vond interessante moderne Afrikaanse kunst.

Het is cru om hobbyisten te veroordelen en leerlingen moeten leren.
Het is flauw om de vegelijking te maken met de maestro’s van de penseel en de tonen. Maar wat je ziet of hoort plaats je onwillekeurig toch in een referentiekader.
Het objectieve verschil tussen hobby en kunst bestaat niet.
De waarheid, de echtheid, de puurheid en de oprechtheid kan je niet zien, kan je niet horen, maar je voelt het weldegelijk.
De moeite, het ambacht en de toewijding maken van een plaatje nog geen kunst, van veel noten nog geen muziek. (Hoewel het wel een voorwaarde is).

Wat dat betreft is het in de hele wereld als in Azië en Afrika: het verschil tussen goed en slecht kan alleen maar een interpretatie zijn. En dan gaat het er dus om dat je een eigen, op opvoeding, kennis en ervaring, gebaseerd netwerkje maakt van ingrediënten om te bepalen wat je zelf wel en niet goed vindt. En die waarheid, die je voor jezelf maakt moet weer vloeiend en flexibel zijn, want anders is ie weer van basalt en daarmee oninteressant.

En dan de vraag of de context van de maker daarin belangrijk is.
Nou, nee… maar dat is weer een heel andere discussie.

sunday in the garden

Last Sunday I was cooking...
Indonesian food takes quite long.
Rendang needs to simmer for hours and so
I had time to walk in the garden

and play with my phone and a new set of lenses.
The result was quite interesting,
couldn't manipulate the colors or the focus points,
and it became spooky and nice.
I quite like it.

Laikipia Highland Games for Peace

Ieder jaar organiseert Kuki Gallmann op haar conservacy de z.g. Laikipia High games.

Kuki is een chique Italiaanse die een jaar of 45 geleden vanuit Venetië naar Kenya kwam. Ze werd met hart en ziel verliefd werd op het land. Haar Italiaanse man verongelukte hier na een paar jaar, haar zoon werd door een pofadder gebeten en bezweek. Ondanks deze tegenslagen bleef ze en zette ze zich in voor haar 111.000 hectare land en de dieren die er op leven, de mensen die er op en om leven. Zij trok aan alle bellen, rende van sponsor naar financier, van journalist naar politicus en op die manier agendeerde ze het behoud van de natuur, de co-existentie van volkeren en ontwikkelde een nieuwe manier van natuurbehoud.http://www.gallmannkenya.org/ Zij werd een boegbeeld van haar eigen wildpark en een van de vele boegbeelden van conservering van natuur. Iedereen in dit land kent haar en ook er buiten heeft zij een enorme reputatie, niet alleen door het boek dat zij schreef en dat in miljoenen exemplaren wereldwijd verkocht werd (I dreamt of Africa) en verfilmd werd met Kim Bassinger in de hoofdrol (echt een draak van een film). Haar charisma en overredingskracht zijn beroemd en iedereen op de wereld die ook maar een greintje gevoel voor Afrika heeft is bij haar langs geweest. Prins Bernhard had een buitengewone relatie met haar en ook andere wereldleiders (vooral mannen) willen graag wakker worden in het bed met uitzicht over de flamingo;’s van het Baringo meer, de grazende buffels of ’s nachts waker worden van de tientallen olifanten om je tent of rondstruinende leeuwen. Kuki is een entertainer met een groot hart en een enorme persoonlijkheid Ze is een levende legende.

 

Haar strijd voor neushoorns, olifanten, buffels en leeuwen is eeuwigdurend en nu de illegale jacht weer toeneemt zit zij, ondanks haar 70-jaar weer bovenop de zeepkist. Het gaat haar niet alleen om de dieren, ook de mensen vindt ze belangrijk. Ze is er van overtuigd dat de verschillende stammen en volkeren met elkaar in conflict blijven omdat ze (net als de dieren) klem komen te zitten tussen de opdringende wereld. Er is niet genoeg ruimte, de grondstoffen worden armer en de aanpassingen aan de ‘moderne’ tijd zijn lastig voor traditionalisten.

Eén maal per jaar organiseert Kuki de Highland Games for Peace. Daar wil ze dat de stammen gezamenlijk sporten, rennen, speerwerpen, dansen, zingen, feesten etc. Uit de dorpen op en rond haar gebied, en uit andere conflictgebieden in het land kwamen zo’n 1100 sporters. Omdat dit een groot en kleurrijk spektakel is, is het leuk om daar heen te gaan. Dat vinden zo’n 400 mensen uit Nairobi en een aantal internationale gasten. De plek waarop de games plaatsvinden is ook niet zuinig. Een grote open vlakte op de hellingen van Kuki’s land met een heel wijds uitzicht over de hele regio, vlak naast de landingsbaan (gasten komen ook per vliegtuigjes). Er is een permanent tentenkamp voor de gasten maar je kan ook je eigen tent meenemen. De feesttent was groot genoeg voor 1000 mensen.

Bij de openingsceremonie spraken de vertegenwoordigers van de verschillende stammen en bijzondere aandacht was er voor de conflicterende partijen uit de Tana Delta waar de afgelopen maanden zo’n 200 mensen zijn vermoord. Mijnheren die elkaar 2 weken geleden nog de hersen insloegen stonden nu vrede en liefde te verkopen.  Ook tussen andere stammen gaat het niet lekker: tussen de Pokot en de Samburu botert het niet, de stedelingen en de country dwellers gaan ook niet zo fijn samen, de Kikuyu uit de buurt worden met de nek aangekeken. Iedere afvaardiging mocht bij de opening het woord voeren maar deed dat in hun eigen taal, dus ik weet niet of de bedoeling goed overkwam bij de anderen. De Italiaanse priester, de moslim leider en zelfs de Israelische ambassadeur die als rabbi optrad, gingen voor in gebeden.

Op het heetst van de dag werd er hard gelopen en gevoetbald, gevolleybald en speer geworpen. Het fraaiste waren de masai-achtige jongens die cricket speelden in hun traditionele kleding.

De bezoeker wandelden rond, keken naar finales en uiteindelijk schaarden wij ons bij het sluitingsritueel waar alle verschillende groepen zongen en dansten. Het publiek was inmiddels gegroeid en ook honderden bezoekers die op het land van Kuki wonen waren komen kijken.  Veel kinderen, heel veel kinderen.

Als allerlaatste afsluiting greep Kuki zelf de microfoon en met een krachtige stem bedankte ze iedereen en deed een oproep voor de vreedzame co-existentie. De volgende keer als de Highland Games for Peace georganiseerd worden zal na de verkiezingen in maart 2013 zijn. De vorige verkiezingen van 2007 liepen uit op een bloedbad waarbij de verschillende etnische groepen elkaar over de kling joegen. Kuki nam het voortouw en deed een oproep om het deze keer net zo vredig te laten verkopen als de Highland Games. De leiders van de stammen knikten en stemden in.

Het zou geweldig zijn als volgend jaar teruggekeken kan worden op vreedzame verkiezingen, het zou geweldig zijn als het lukt door middel van dergelijke initiatieven de stammen vriendelijker met elkaar om te laten gaan.

De Laikipia Highland Games for Peace zouden een prachtig onderdeel kunnen worden van de MasterPeace http://www.masterpeace.org/agenda voor 2014, om te beginnen in 2013! Dit soort initiatieven zijn de moeite waard om meer internationaal bezoek te krijgen, duidelijker geagendeerd te worden. Het is echt een goed doel en: Het ziet er nog heel mooi uit ook!

als je klikt op de foto's...

 

logeren bij Suzanne

Alweer een week of wat geleden was ik op een horrormissie in Berlijn.  Er hingen dikke zware wolken in mijn hoofd en buiten was het weer ook niet zo prettig. Ik moest rotzooi opruimen en daar ben ik niet zo goed in. Hoewel ik wel steeds beter wordt in het achterlaten van heel weinig sporen

.

eisenbahnstrasse

In de weken ervoor had ik in Kenia een documentaire geproduceerd met een Duits bedrijf. De regisseur werd een vriend en via hem regelde ik een appartement in Berlijn. In de Eisenbahnstrasse… dat klinkt ook al heel gezellig.

Jean woon op het platteland in Brandenburg en moet voor zijn werk vaak in Berlijn zijn. In dat dorpje waar hij woont, woont ook een oude vrouw, die heeft hulp nodig en haar dochter heet Suzanne. En die woont in dat appartement in de Eisenbahnstrasse, maar is dus vaak en veel in Brandenburg. Jean maakt regelmatig gebruik van dat appartement en nu mocht ik dat ook.

Het is vreemd om in een appartement te zitten van iemand die je niet kent, nog nooit gezien hebt en toch tussen haar spullen te zitten. Zij wist pas een dag van tevoren dat ik zou komen en had geen tijd om op te ruimen. Mij maakte dat niet zo veel uit, want ik hoefde alleen een bed, een koffie apparaat en een ijskast voor een biertje. Haar was hing over een wasrekje, de prullenbakken waren vol papier, de vuilnisemmer was wel leeg en achter de deur lag een tweetal exemplaren van Die Zeit. Aha… mevrouw is een intellectueel. Jean had mij verteld dat ik de kamer meteen rechts moest nemen en dat ik in de kast schone lakens kon vinden.

vettige keuken

Langzaam zette ik. stapje voor stapje, in het huis. Eerst van dat ene kamertje naar de keuken. De ijskast was bijna leeg, er lag een worteltje in te verpieteren en de melk was over de datum. Verder allemaal potjes met ingemaakte dingen. Het zag er uit als zelf gemaakt. Het tafeltje in de keuken was een beetje plakkerig en het gootsteendoekje waarmee ik het schoonmaakte stonk nadat het nat was gemaakt. Ik pakte een glas en schonk wat wijn uit een open fles en schonk de rest van de fles in de gootsteen. Biologische wijn uit zuid Duitsland. Goed onthouden, moet nieuwe wijn voor Suzanne kopen.

Op alles in de keuken lag een laagje stof en door de vettigheid was het plakkerig geworden. Suzanne is niet zo erg van het schoonmaakwerk. Wel van het goede koken. In een kastje vond ik een batterij pannen. Van heel klein tot een soeppan voor een legereenheid en alle maten er tussen. En ze waren allemaal gebruikt. In een la lagen haar messen. De keuken was een beetje een vies zootje, maar die messenla was heel netjes en heel opgeruimd en de messen waren allemaal scherp geslepen. Het aanzetmes lag ernaast, vakkundig gebruikt.

Zo, dus die Suzanne is een Zeit-lezende kok.

noodzakelijke koffie

Het kamertje waar ik sliep rook naar oud stof. Ik zocht naar een stopcontact en moest daarvoor wat boeken uit een kast halen. Achter de kast kwam ik het stof tegen. Dikke zware wolken. Dat stof zat ook in het oude kleed op de grond, wat weer over een tapijt heen lag. Ik werd er een beetje kriebelig van. Eigenlijk was die kamer een heel groot stofnest, alleen het pad van de deur naar het bed was vrijgelopen. Terwijl mijn computer aan het chargen was wandelde ik door haar boekenkast. Het was een veemde collectie; veel oude DDR boeken over steden, veel over monumenten en veel over duitsche geschiedenis. Zware kost allemaal en in al die boeken zaten post-it’s. Suzanne had een zwak voor ingewikkelde boeken over saaie dingen.

Een intellectuele kok met een geschiedenis tik, die niet van schoonmaken houdt.

Ik wandelde over straat, deed kleine boodschapjes en keerde terug om in de in de stofhut te slapen. De volgende ochtend werden de cirkeltjes die ik door het huis maakte iets groter. Op zoek naar een internetverbinding veroverde ik een volgende kamer; haar slaapkamer. Een onopgemaakt bed met een kluwen van haarbandjes, haarklemmen en elastiekjes op het nachtkastje. Roodbruine haren heeft Suzanne. In de slaapkamer stond ook haar bureau, op de houten vloer had ze een hard plastic plaat gelegd zodat ze met haar bureaustoel rijden kon. De stoel was gammel, een leuning was afgebroken en hing naar beneden, de rijplaat zat vol krassen. Op haar bureau lagen stapels boeken. Open, met geknakte ruggen, met post-it’s. Ze was duidelijk ergens mee bezig, iets aan het lezen, zich in iets aan het verdiepen. De boeken gingen over Oostduitse landhuizen, over tuinen, over insecten en vogels, over de geschiedenis en de literatuur van het oosten van Duitsland. Dingen bij Leipzig, Dresden, Vor Pommern. Ik zat een uurtje in haar stoel en las wat hap snap door de boeken heen.

Je mag natuurlijk iemands post niet lezen, maar iemands boeken doorbladeren, de aantekeningen op de post-its lezen, is ook al een hellend vlak. Haar handschrift was schooljuffen netjes. Keurig Duits met hoofdletters en ringel-essen, punten en komma’s en zeer zorgvuldig. Als ik even snel een aantekening maak dan denk ik niet over dat soort dingen na, dan schrijf ik kreten, geen hele nette zinnen. Suzanne wel.

Haar onopgemaakte bed zag er uit alsof ze groot was, en alsof ze weinig bedbezoekers heeft. De lakens waren wit en schoon, het enige echt schone in het hele appartement. Het kussen had een diepe deuk van een hoofd. Suzanne was het huis snel uitgegaan, had haar computer van haar bureau gegrist en keek niet meer om toen ze de slaapkamer verliet.

kunst in huis

De muren van het appartement waren in allerlei kleuren geschilderd. Ooit was er wel een plan geweest; de ene kamer aarde rood, de keuken lichtgelig, het kamertje waar ik sliep was donkerrood, haar eigen slaapkamer was groenig. Maar de verf was goedkoop en gaan verkleuren, de vlekken waren later bijgewerkt en dat gaf nog grotere vlekken, de butsen en deuken konden niet verholpen worden en de muren stonden overal vol met volle boekenkasten. Om het opnieuw te schilderen zou een verhuizing vereisen.

Aan de muren hingen schilderijen. Veel kleine dingen die eigenlijk stuk voor stuk wel fraai waren, half realistisch. Ik vermoedde een ex-vriendje met talent, maar net niet genoeg talent om boven het maaiveld uit te komen. Hij maakte dingen waarin hij beroemde kunstwerken citeerde. Een interieur van een huis met een man op een stoel en een Van Gogh aan de muur of een huis met een Matisse bloemen behang, best geinig.

Na het inspecteren van de slaapkamer trok ik mij weer terug met Die Zeit aan de plakkerige keukentafel met verse koffie. Het lukt niet in het huis een internetverbinding tot stand te brengen. En door de donderwolken in mijn hoofd wilde ik geen ingewikkelde klusjes doen of op mijn knieën met kabels te gaan klooien in het stof of om mensen te gaan bellen over de Wlan (Duits voor WiFi). Ik besloot naar de kroeg om de hoek te gaan en daar nog meer koffie te drinken en hun internetverbinding leeg te trekken.  Het weer sloeg om.

Het was warm geworden en het huis bleef muf stinken dus zette ik alle ramen tegen elkaar open. In de Eisenbahnstrasse hebben huizen, zoals op heel veel plekken in Duitsland dubbele ramen. Dus zette ik heel veel ramen open.

Om de hoek was niet alleen een internetcafé, maar ook een kledingzaak en in Kenya kan ik geen kleren vinden, maar in Duitsland wel. Op de weg terug naar huis zag ik een oude markthal, daar was een soort boerenmarkt met allemaal leveranciers uit de buurt die echte top producten verkochten. Ik hoorde dat het buiten hard begon te waaien. De wijnwinkel verkocht prachtige bio wijnen en voor Suzanne kocht ik een paar flessen. Zij had geen huur gevraagd, maar een paar flessen wijn zou ze vast wel accepteren… en teruggeven kon ze sowieso niet. Terwijl ik in de markthal was begon het te regenen.  Ik had geen zin om me te haasten, maar deed dat toch, al was het maar om niet nat te nat ‘thuis’ te komen. Het regende niet; het hoosde.

zou dit suzanne zijn?

Thuis vond ik een rotzooi, door de wind waren de papieren door het huis gewaaid. De stapeltjes die overal lagen, lagen nu in de stofvlokken op de grond, en in de woonkamer, waar ik nog niet geweest was, was het wasrek omgewaaid. Ik sloot de ramen, hoewel de wind voor de regen uitgekomen was en er nu een natte klamme hitte heerste.

Om weer wat orde te scheppen probeerde ik de stapels papier in de juiste volgorde te leggen, op de plek waar ik vermoedde dat ze vandaan kwamen. En dan het wasrek. Suzanne was niet alleen een lange, maar ook een vrij stevige vrouw. Hoe intiem is het om iemands was op te ruimen? Ik zou er geen probleem mee hebben als iemand dat voor mij zou doen, ondanks de gaten in mijn onderbroek. En het was schone was. Zou Suzanne het erg vinden als ik haar was zou opvouwen? Ik heb nog nooit de was van iemand opgevouwen die ik niet heel goed ken, maar Suzanne zou ik waarschijnlijk nooit leren kennen. Kan je je schamen voor iemand die je niet kent?  Suzanne kende ik al een beetje, ik kende haar boekenkast, haar handschrift, haar kookkunsten, de kleur van haar haar…

Maar zij kende mij niet.

In de woonkamer ruimde ik het wasrek op en vouwde haar kleren in stapeltjes. Maakte een plekje op haar tafel stofvrij en legde daar de stapeltjes neer. Aan de muur daar hing, achter de home trainer een grote tekening van een vrouw met roodbruin haar. Ee meer dan levensgroot portret. Dat zou Suzanne wel eens kunnen zijn, maar wie wil er nou een levensgroot portret van zichzelf in huis hebben. Ze zag en groot en stevig uit, maar niet heel dik, en de onderbroeken die ik aan het opvouwen was waren toch echt van een dikkige vrouw. Er ging vrij veel uitgerekt elastiek door mijn vingers. Als dat Suzanne was, was het de Suzanne van een paar jaar geleden.

mooie bilbliotheek

Op weg naar Nederland reed ik bij Jean langs. Ik moest hem de sleutels van het appartement brengen. Hij heeft een oude boerderij gekocht in een klein dorp en langzaam restaureert hij schuur na schuur terwijl hij  ondertussen overal op de wereld mooie documentaires maakt. Toen we de volgende ochtend zaten te ontbijten reed er een oude Volkswagen Polo voorbij “Dat is Suzanne… zullen we haar uitnodigen voor koffie?” Jean keek me aan met een schalkse blik en ik zei: “Nee, ik ken Suzanne al en vind haar geweldig… ik wil haar graag niet in het echt zien.” Jean is een halve kunstenaar en snapt dat soort dingen. Hij vroeg: ”…en hoe ga je dat oplossen?” en ik zei: “De volgende keer wil ik dat ze voor ons kookt en dat ze me vertelt over Schloss Brandenburg, over de tuinen van Sans Sousci, dat ze vertelt over Gartenentwurf im DDR-zeit, dat ze vertelt over het project van telefooncellen vol met boeken….”

“…Oh, dat project is hier, hier in het dorp…” zei Jean.

kerk met bibliotheek

En we wandelden naar het kerkje en de telefooncel en Jean vertelde dat Suzanne zo’n geweldige, ferme vrouw is, dat ze zo goed voor haar moeder zorgt en als ex-DDR meisje niet aan de bak komt in de nieuwe wereld.  Haar specialisatie als kunsthistorica in de geschiedenis van de Duitse tuinen is een klein werkgebied. Hij vertelde dat hij haar altijd onderdak zou geven en dat ze geweldig kan koken maar altijd vergeet daar geld voor te vragen en dat ze dat dus steeds minder doet.  Van haar bijstand komt ze niet rond en ze krijgt een beetje extra geld omdat ze voor haar moeder zorgt.

Ik hou van mensen als Suzanne, waar ik dan ook nog kan logeren.

Voor een paar flessen wijn en wat snacks.

Zonder dat ze me kent.

Haar was ruim ik graag op en wil haar altijd onderdak geven.

jeans bauernhof...en mijn motorfiets

rennen tussen de leeuwen: lewa marathon

Ongeveer een jaar geleden was ik in Lewa om daar meisje S haar kuiten te masseren. Zij ging een halve marathon lopen en ik niet, en dus mocht ik in haar knijpen na afloop. Vorig jaar reed ik er heen in mijn appeltjes groene Mercedes en die hield niet zo erg van kuilen en gaten in de weg maar hij klaagde niet. Het stond wel prachtig.

Lewa is ongeveer 4 uur rijden van Nairobi. Neem de weg naar het noorden en hou Mount Kenya aan je rechter hand, neem de juiste afslag en dan kan je het Nationale Park binnen tuffen.

Die marathon is een ‘big event’ hier in Kenya. Niet alleen omdat het door een van de grootste bedrijven (Safaricom) gesponsord wordt, ook omdat het de enige marathon in Kenya is waarvoor de renners meedoen in het internationale punten systeem. Dat is nogal belangrijk want er zijn vrij veel renners in Kenya die internationaal opereren (de hele wereldtop is Kenyaan… grofweg) en dit is dus hun enige ‘thuiswedstrijd’. Daarbij is het een feestje waarbij de buitenlanders in Kenya en de witte Kenyanen zich kunnen laten gelden. Het beeld is niet zo moeilijk in worden onder te brengen; landrovers en landcruisers met een heleboel snufjes, danktenten, katrolletjes voor een douche in een boom… een uitstalling van hebbedingen die je nooit gebruiken kan.

Doordat het evenement gesponsord wordt door grote bedrijven doen ook die werknemers al dan niet verplicht mee. Het is een fijn gemixt zootje van blank en zwart en van fanatiekelingen en hobbyisten. Het is goed georganiseerd, in tegenstelling tot een paar andere marathons hier in de regio.

Er hingen helikopters in de lucht om de wilde beesten weg te jagen en ik moedigde S aan bij spectator point 2 en 4. Nadat die marathon klaar was en letterlijk het stof weer was neergedaald reden wij met de appeltjes groene Mercedes verder het park in en zagen kraanvogels, een neushoorn, twee cheeta’s en een grote loopvogel die mij altijd aan Paul Haenen doet denken (deze vogel heet een Buster… vandaar) en een trosje olifanten in de verte nog nadampend van woede omdat ze van de helicopters niet naar de marathon mochten kijken.

Op de weg terug werd ik een beetje moe van dat gezeur over die 21 kilometer en zei dat ik dat ook zou doen… volgend  jaar.

De tijd ging voort en de belofte werd mij ingewreven. De registratietijd kwam naderbij en er werden teams gevormd (je kan je alleen als team inschrijven). De registratie mislukte en bijna ontsprong ik de dans, totdat Mike andere teams regelde waar wij ondergebracht werden.

S rende voor het goede doel; Space for Giants een club die zich inzet voor de leefomgeving van olifanten. Ik liep mee in een clubje dat zich ‘The Sloths’ noemde. Ik heb geen van de Sloths ontmoet maar begreep dat er een IJslandse aan het roer stond.

Toen ik afgelopen maanden in Berlijn en in Amsterdam was ben ik lafjes begonnen hard te lopen, zo’n 3 maanden geleden. Het eerste rondje piepte en kraakte de gewrichten, S zette het tempo er in en ik kwijlbakte en loopviel door een Germaans aprilbos achter haar aan. Langzamerhand kwam er wat lucht in de tred en werden de afstanden respectabeler (ook omdat ik haar niet meer de snelheid liet bepalen). Het was een heel nieuwe ervaring en best geinig om te merken dat je je grenzen zo makkelijk kan verleggen en zo ontdek je weer heel nieuwe kanten van jezelf. Het bleek dat ik vrij snel een heuvel op kan, maar dat het eraf lopen langzaam gaat; wat wil je, bij elke stap 90 kilo opvangen met je knieën.

Gestaag werden de afstanden langer… eerst 5 km, 5km dan 8km (au), 7 km, 11 km (au au) en langs de Amsterdamse grachten en langs het IJ een fijne 15km.  Daarna ging ik weer naar Nairobi en kon van voren af aan beginnen. Zeeniveau in Europa is echt iets anders dan 1800 meter hier en ik was gewaarschuwd (een keer of 300): In de Lewa marathon zit een berg, die begint na 6 km en eindigt bij 14. Dat betekent:  8km lang de berg op, dan 2 km naar benee en dan komt de man met de hamer, je denkt dat je er bent, maar dan moet je nog 5 kilometer vlak, daar zijn dan die vitamine gels voor.

Hier begon de training weer met 5 km, 7 km en 8 km. Een week voor De Grote Dag rende ik, stom, stom weer achter S aan weer een lullige 17 km met daarin een heel lange klim (Lower Kabete Road, voor de insiders). Zij huppelde de kluft op en ik zwalkte, naar adem happend er achteraan. Voor de ontmoediging loog ze dat ze helemaal niet had ingehouden en om zichzelf tegen te spreken liep ze de laatste 3 kilometer effe in haar eigen tempo. Al snel werd ze een stipje aan de horizon.

Op vrijdag reden we met Mike naar het noorden, zelfde route als een jaar eerder, tentje op bijna dezelfde plek en weer die uitstalling van gadgets. Mike had ook een auto vol dingetjes, een zonnepaneel om zijn computer te chargen en zelfs een kleine lier om de hangmat op spanning te brengen, een tent die je alleen uit de zak hoeft te halen en zichzelf dan ergens neerzet, inclusief leeslampje en klapstoelen met ingebouwde koelelementen voor het blikje bier (waar nu

uiteraard geen sprake van was). De vriendengroep die onderverdeeld was in verschillende teams kwam binnendruppelen en iedereen was licht gespannen.

johanna met zijn olympische armband

Het Space for Giants team deed niet alleen nobel voor de olifanten, maar ook voor Kenianen. Rennen is een volkssport hier, in de bergen bij Lake Victoria is een trainingskamp, Iten, dat zichzelf ‘the cradle of the winners’ noemt en verdomd; er komen nogal wat winners vandaan. De ijle lucht en de bergen vormen een goede trainingsatmosfeer en iedereen lult er de hele dag over lopen. Dat schijnt ook stimulerend te zijn (niets lijkt mij saaier). Die jongens die er trainen hebben geen nagel om hun kont te krabben. Dus doen ze kleine businessjes. Sommigen hebben een sponsor (vriend Mike deelt aan twee renners maandelijks een geldje uit) anderen hebben een winkel of trainen dikke Nairobianen. Johanna maakt olympische armbanden en kan daar van leven. Straks op de olympische spelen zal je zien dat de eerste die over de streep komt een Keniaan is en dat ie zo'n Masaai bandje om zijn/haar pols heeft. 
Om mee te kunnen draaien in het marathon circuit moeten de renners punten halen. Die punten kunnen ze alleen bij een paar wedstrijden in de buurt verdienen of anders ver weg, maar dat is duur. Maar om met die wedstrijden mee te mogen doen moeten ze inschrijfgeld betalen en dat hebben ze niet. Dus had het Space for Giants team 4 plekken gereserveerd voor ‘the Kenyan Athletes’. De andere teamleden betaalden dus meer voor eten reis en inschrijfgeld. Ik vind dat nobel.

Wij zaten daardoor in de auto met 2 Kenianen. Die jongens zijn zo dik als een breinaald dus veel plek nam ‘t niet in en eten doen ze ook al nauwelijks. Wel gaven ze op de lange weg naar het noorden allerlei handige ren-tips. Het klinkt vreemd, maar het is nogal belangrijk wat je met je handen moet doen tijdens het rennen. Ik volgde hun tips op en verdomd, het helpt. De ene jongen heeft de prachtige naam Johanna (dat is ‘a boy named Sue’ in overtreffende trap) de ander heet Elyah.

Elyah heeft het koud en speelt leeuw

Op de achterbank van die fijne auto probeerde ik een play list van muziekjes uit mijn computer te maken en die op mijn telefoon te krijgen. Lopen is leuk, maar je moet wel iets hebben om naar te luisteren en hoewel het prima componisten zijn werkt het niet om Bach, Satie of  Rachmaninov op je koptelefoon te hebben.

Ik maakte een playlist met vrolijke upbeat hiphop en zulk soort bagger. (normaal gesproken komt dat alleen maar tot mij als ik in half beschonken staat in een verkeerd etablissement terecht gekomen ben en geen reden kan verzinnen om weg te gaan). Nu ging ik op klaarlichte dag en zeer nuchter naar die muziekjes luisteren… God is a DJ and this is my church.

Bij zonsondergang reden we met Mike’s landrover het eerste deel van het parcours van morgen af. Ineens merk je dan dat het menes is, niet alleen de stoffige paden de hellingen en de afdalingen, maar ook de beesten. We moesten een tijd lang stil wachten omdat er 4 neushoorns de weg blokkeerden. S was er van overtuigd dat ze weldra de auto zouden omgooien, ik dacht meer: who is watching who. Het kwam goed en de vlezige tanks renden weg. Nogmaals lieten ze zien dat ze echt geel groot en heel zwaar zijn.

4 neushoorns

Johanna werd gerust gesteld tijdens dit tochtje, hij voelde aan het zand waar hij op moest lopen en vond de 8km helling niet echt indrukwekkend.

Bij lopen verbrandt je nogal veel, zeggen ze. Dus was er vooraf een zg pasta party. Alle 1000 renners aten pasta en vlees, paddenstoelen en courgettes (carbo’s en koolhydraten…) en om 9 uur sliep iedereen. Behalve twee copulerende leeuwen aan de andere kant van het riviertje.

Om 5 uur werd ik wakker en het was zo verdomd koud. De zon kwam heel langzaam op schemerde tussen de fever trees door (geen idee hoe die in het NL heten). In de ochtendkou deden de Keniaanse Atleten een warming up, dat zag er uit als een complete marathon inclusief sprints en hoge Masaai sprongen.

Voor de provisorische WC’s ontstonden lange rijen en die geur vermengde zich met koffie en lotionnen. Iedereen heeft zo zijn eigen rituelen en het mijne was vooral mij verbaasd afvragen wat ik aan het doen was en waarom dit ook alweer leuk was. Ik werd knars en knorrig en in de twee uur tussen wakker worden en de start verveelde ik me.

en 1000 runners op dezelfde plek een paar uur later

Om 7 uur mochten de kinderen beginnen aan hun 5 km en om 7.15 ging er onceremonieel een touwtje omlaag en sprintte de atleten weg. Wij domme burgers moesten wachten totdat de langzame sliert mensen zich in beweging zette. Pas bij het eerste waterpunt, na 2,5 kilometer, kon ik een beetje in mijn eigen tempo lopen.

Anders dan bij de trainingsrondjes moest ik ineens op gaan letten waar ik mijn voeten ging neerzetten om te voorkomen dat ik anderen op de hielen trad en had ik meteen na de start last van wandelaars die de weg blokkeerden.

Ik rende en trok me zo weinig mogelijk van anderen aan. Heuvel op bergje af, over de gele vlakte met her en der een boom. In een lange sliert achter andere idioten aan. Mijn telefoon vertelde mij hoe lang ik liep en hoe hard ik liep en dat was treurig. Na 6 kilometer begon ik een beetje in een ritme te komen en toen kwam ook die lange helling. Iedere 2,5 kilometer was er een waterpunt met sinaasappeltjes, water en energiedrankjes en het is lastig drinken als je rent dus werd het een kledderige plakkerige rotzooi.

heel vroege warming up

Bij 16 kilometer was het veld redelijk uitgedund, de wandelaars had ik achter me gelaten en tot mij verbazing werd ik nog wel eens ingehaald door iemand die heel snel met grote passen rende en vroeg me dan af wat daarmee gebeurd was. Wat had hij de afgelopen anderhalf uur gedaan? Technisch is dat eigenlijk alleen mogelijk als je veel later gestart bent, dus misschien kwam dat wel door de lange rij bij de wc. (op zich is het wel geestig dat er langs het parcours weinig bomen staan, en als er dan een was stonden daar bijna altijd mannen te pissen).

Die helling waar iedereen me voor gewaarschuwd had viel wel mee. Hij was lang en vooral saai. Bovenaan die helling stond en groepje mensen de renners moed toe te schreeuwen. Het is nogal vreemd, maar zelfs ik vond dat gezellig. Achter deze supporters stond een auto en tegen de vooruit aan zat een mijnheer een boek te lezen, in de ochtendzon met een kopje thee. Ineens kwam er een golf van enthousiasme over me heen: “Ja, lekker een boek lezen, dat zou nu toch leuk zijn… “ Daardoor was ik me er van overtuigd dat ik mij aan het vervelen was. Ik kon niet echt versnellen, de pezen in mijn knieën leken van hout geworden. Kilometers lang dezelfde beweging maken is volgens mij ook niet gezond. (later gecheckt bij Medicus Steven hier; die zei: soms een halve marathon is geen probleem, wekelijks een volle is inderdaad niet erg gezond).

6 km

Het laatste platte stuk was zwaar, vooral ook omdat die mensen die voor mij uit liepen van het harde zand een zacht stuifsel hadden gemakt, er was stof en het begon, zo rond 9 uur ’s morgens warm te worden.

Het leuke van die laatste kilometers was dat ik weer meer mensen in ging halen. De mensen die niet goed berekend hadden hoeveel energie ze hadden en de verdeling verkeerd hadden ingeschat. Het demotiverende was dat ik in dat laatste stuk ingehaald werd door de professionele renners die een volle marathon liepen. 2x hetzelfde rondje en dus ruim 2x zo snel als ik.

Ik had van tevoren berekend dat ik ongeveer 2 en een half uur over dit tripje zou doen. Om precies 2:30:05 rende ik onder de klok door.

16 km

En toen was het klaar en ik verwachtte een enorme explosie van tevredenheid en zelfgenoegzaamheid door de volop kolkende endorfine die mij beloofd was. Ik pakte een medaille van een stapel, lette op dat ik goed in de boeken werd genoteerd en ging op zoek naar de Kenyan Athletes omdat ik wilde weten of ze de streeftijd gehaald hadden en dus komende maand op de marathon in Gent mogen lopen. Meisje S stond me op te wachten en zij was heel blij met haar tijd (2:10). We rekten en strekten wat, omdat dat hoort en wandelden naar onze tent en knepen elkaar in de kuiten terwijl we narilden in de zon. Eigenlijk was niemand heel opgetogen of blij. Alleen Tom want die had onder de 2 uur gelopen. De Kenianen waren somber. De ene had 1:07 gedaan de ander 1:09. Dat ik dat geweldige tijden vond maakte geen bal uit. Eigenlijk was er een beetje een vreemde sfeer, kil en stil.

We begonnen de spullen in te pakken om we te gaan toen Mike een telefoontje kreeg. Het bleek dat we allemaal individueel redelijk gelopen hadden, maar het Space for Giants team had een van de prijzen gewonnen. (wat wil je, met 4 profs in de gelederen). Ineens werden de Kenianen weer wakker en repten zich naar de prijsuitreikingen, hoewel er nog steeds lopers binnen kwamen werd de buit al verdeeld.

Het bleek niet brons of zilver voor de Giants, maar goud en dus gingen de Kenianen er vandoor met een pak geld en 10 telefoons. De hele weg het lange terrein af stonden ‘onze’ Kenianen op het dak van de auto en riepen uitgelaten tegen de massa’s: “Go away, step aside, we are the champions… the winning team is greeting you!” Met hun zakken volg geld en hun nek vol medailles waren ze de vrolijke helden geworden en ze gedroegen zich er naar.

Op de weg terug naar Nairobi sliepen we in Nanyuki, hadden een lunch bij de Space for Giants en feestten in een postkoloniale jeugdsoos waar iedereen ongezellig strak stond van de pillen. S, Mike en ik trokken ons terug voor onze tent met een dikke bloody Mary en lulden voor het eerst in 48 uur niet over rennen.

Ik beloofde plechtig dat ik volgend jaar weer mee zal lopen.

Misschien is dat toch een klein vleugje endorfine geweest.