Voor een productiemaatschappij ben ik bezig een documentaire te researchen over ‘de waarheid’. Voornamelijk over de waarheid op het internet en de veranderende omstandigheden omdat iedereen verschillende identiteiten kan aannemen en dan zelfs met weer een andere identiteit zichzelf kan tegenspreken. het is een fijn onderwerp, nogal weerbarstig ook. Hoe meer informatie er is hoe diffuser de waarheid wordt terwijl een duidelijke concrete en in basalt uitgehouwen waarheid de ruggengraat is van ons systeem. De waarheid is een hulpmiddel bij het beoordelen van goed en slecht.l
Het vinden van de Waarheid, is de taak van de journalisten, de rechters en de moeders (en hoeders) van onze cultuur. Het streven naar de Waarheid is de onderlegger van de manier waarop wij met elkaar omgaan.
Toen ik ooit in Azie woonde werd ik er gek van dat nooit iets echt duidelijk was; alles was op los zand gebaseerd, afspraken waren vloeibaar en vaag. Totdat ik er achter kwam dat de waarheid daar niet zo belangrijk is, maar dat het gaat om de interpretatie van de waarheid.
Ik zit nu in Afrika en dat zit er een beetje tussen is. Het koloniale systeem heeft een duidelijk juridisch bewustzijn gecreëerd. Dat is een richtlijn die overigens door corruptie weer geen cent waard is.
Afgelopen dagen las en hoorde ik een aantal interviews met Europese kunstenaars, muzikanten en schrijvers. Op een éen of andere manier ging dat steeds over echtheid. Echtheid is net zo’n vaag begrip als de waarheid. Wanneer wordt iets kunst, wat is de scheidslijn tussen hobbyisme en Grote Kunst.
Afgelopen week was ik naar een pianoconcert en de pianist, geen professional, had nogal hoog gegrepen. Alle lof voor zijn ambitie. Hij deed een pianoconcert van Rachmaninov en hij ramde in een sneltreinvaart alle noten er uit, het orkest sukkelde achter hem aan. Mijn vriend H merkte fijntjes op: “Hij speelde wel alle noten, maar vergat er muziek van te maken”. De spijker op z’n kop. Vandaag ben ik naar een galerie geweest, een nieuwe plek in Nairobi. Al die nieuwe appartementen voor de hogere middenklasse moeten behangen worden met kunst. Een groeimarkt. De Kenianen die daar rond liepen vonden het allemaal prachtig en de werken werden fiks verkocht. Ik vond het allemaal tenenkrommend. Het waren plaatjes van landschapjes en mensen door de oogharen gezien. Er was geen visie, geen bericht, geen mogelijkheid voor interpretatie. Het was ‘schön gepinselt” meer het werd maar geen kunst.
Ik ben opgegroeid met musea, concertzalen, galeries en een platencollectie. Door het internet en de duizenden sites die over moderne kunst gaan, kan je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen en vrijelijk lekker plaatjes kijken. Met een bescheiden CD collectie en Spotify kan je de beste uitvoeringen altijd overal horen. Na het Rachmaninov concert heb ik ‘even’ drie maestro’s gehoord die hetzelfde stuk speelden. Het verschil tussen ‘noten spelen’ en ‘muziek maken’ was evident. Na de tentoonstelling ben ik gaan browsen en vond interessante moderne Afrikaanse kunst.
Het is cru om hobbyisten te veroordelen en leerlingen moeten leren.
Het is flauw om de vegelijking te maken met de maestro’s van de penseel en de tonen. Maar wat je ziet of hoort plaats je onwillekeurig toch in een referentiekader.
Het objectieve verschil tussen hobby en kunst bestaat niet.
De waarheid, de echtheid, de puurheid en de oprechtheid kan je niet zien, kan je niet horen, maar je voelt het weldegelijk.
De moeite, het ambacht en de toewijding maken van een plaatje nog geen kunst, van veel noten nog geen muziek. (Hoewel het wel een voorwaarde is).
Wat dat betreft is het in de hele wereld als in Azië en Afrika: het verschil tussen goed en slecht kan alleen maar een interpretatie zijn. En dan gaat het er dus om dat je een eigen, op opvoeding, kennis en ervaring, gebaseerd netwerkje maakt van ingrediënten om te bepalen wat je zelf wel en niet goed vindt. En die waarheid, die je voor jezelf maakt moet weer vloeiend en flexibel zijn, want anders is ie weer van basalt en daarmee oninteressant.
En dan de vraag of de context van de maker daarin belangrijk is.
Nou, nee… maar dat is weer een heel andere discussie.
